Dwuczłonowe wyrażenia przyimkowe to jeden z większych problemów w polskiej ortografii. „Poza tym” pisze się zawsze rozdzielnie – bez względu na kontekst czy znaczenie. Forma „pozatym” po prostu nie istnieje w poprawnej polszczyźnie.
Dlaczego powstaje błąd „pozatym”
Głównym powodem błędnego pisania jest podobieństwo do innych wyrażeń, które rzeczywiście pisze się łącznie. Wiele osób porównuje „poza tym” do słów jak „ponadto” czy „oprócz tego” i automatycznie łączy części w całość.
Dodatkową przyczyną jest szybkość pisania. W pośpiechu łatwiej napisać wszystko razem niż zastanawiać się nad regułami ortograficznymi. Problem potęguje autocorrect, który nie zawsze wyłapuje ten błąd.
Kiedy używamy „poza tym”
Wyrażenie „poza tym” występuje w kilku różnych kontekstach, ale zawsze zachowuje rozdzielną pisownię.
Jako łącznik zdań
Najczęściej „poza tym” pełni funkcję spójnika i wprowadza dodatkową informację:
- Spotkanie było produktywne. Poza tym ustaliliśmy terminy.
- Książka ma ciekawą fabułę. Poza tym autor świetnie buduje napięcie.
- Mieszkanie jest przestronne. Poza tym ma balkon z widokiem na park.
W znaczeniu „oprócz tego”
Często „poza tym” zastępuje zwrot „oprócz tego” lub „dodatkowo”:
- Kupiłam mleko i chleb. Poza tym wzięłam jeszcze masło.
- Firma oferuje wysoką pensję. Poza tym zapewnia pakiet medyczny.
Na początku zdania
„Poza tym” może rozpoczynać zdanie, szczególnie w mowie potocznej:
- Poza tym nie wiem, czy to dobry pomysł.
- Poza tym mógłbyś zadzwonić wcześniej.
Podobne wyrażenia – jak je pisać
Warto poznać pisownię innych wyrażeń, które często mylą się z „poza tym”:
- Po za – błędna forma, nie używa się jej
- Ponadto – pisze się łącznie
- Po prostu – pisze się rozdzielnie
- Na pewno – pisze się rozdzielnie
- W końcu – pisze się rozdzielnie
- Przede wszystkim – pisze się rozdzielnie
Przyimki złożone z dwóch części zachowują z reguły rozdzielną pisownię. Wyjątkami są tylko niektóre utrwalone formy jak „ponad” czy „około”.
Częste błędy w praktyce
Oprócz łącznego pisania „pozatym”, pojawiają się inne błędy związane z tym wyrażeniem.
Błędne formy:
- pozatym (łącznie)
- po za tym (z dodatkową spacją)
- poza-tym (z myślnikiem)
Poprawna forma: poza tym (rozdzielnie, bez dodatkowych znaków)
Szczególnie w szybkich wiadomościach tekstowych czy mailach ludzie często skracają pisownię lub łączą wyrazy. To prowadzi do utrwalania błędnych nawyków.
Zasady ogólne dla wyrażeń przyimkowych
Większość złożonych wyrażeń przyimkowych w polszczyźnie pisze się rozdzielnie:
- na podstawie
- w związku z
- ze względu na
- w czasie
- pod względem
- na skutek
Łącznie pisze się głównie przyimki, które całkowicie zrosły się w jeden wyraz: „według”, „podczas”, „wobec”, „względem”.
W razie wątpliwości warto sprawdzić pisownię w słowniku PWN online lub skorzystać z wyszukiwarki Google – poprawne formy będą miały znacznie więcej wyników.
Jak zapamiętać poprawną pisownię
Najprostszy sposób to rozłożenie wyrażenia na części składowe. „Poza” to przyimek, „tym” to zaimek wskazujący. Każda część ma swoje znaczenie i może występować osobno w zdaniu.
Pomaga też zapamiętanie, że można wstawić inne słowo między te części: „poza wszystkim tym”, „poza właśnie tym”. Gdyby pisało się łącznie, takie wstawki byłyby niemożliwe.
Kolejna metoda to porównanie z innymi wyrażeniami zawierającymi „poza”: „poza domem”, „poza pracą”, „poza nami”. Wszystkie pisze się rozdzielnie, więc „poza tym” też.
Kontrola tekstu i korekta
Podczas pisania dłuższych tekstów warto systematycznie sprawdzać pisownię problematycznych wyrażeń. Funkcja „znajdź i zamień” w edytorach tekstu pozwala szybko wyłapać błędne formy.
W programach typu Word można dodać „pozatym” do słownika błędów, żeby program automatycznie podkreślał tę formę jako niepoprawną. To szczególnie przydatne dla osób, które często popełniają ten błąd.
Czytanie tekstów na głos też pomaga – błędne formy często „rażą w ucho” bardziej niż w tekście pisanym.