Błąd w pisowni zwrotu „po kolei” należy do najczęstszych pomyłek w polszczyźnie. Wielu ludzi pisze „pokolei” jako jedno słowo, co jest niepoprawne. Prawidłowa forma to zawsze „po kolei” – pisane rozdzielnie, niezależnie od kontekstu użycia.
Dlaczego „po kolei”, a nie „pokolei”
Zwrot „po kolei” składa się z przyimka „po” i rzeczownika „kolei” w dopełniaczu liczby pojedynczej. To połączenie przyimkowo-rzeczownikowe, które zgodnie z zasadami polskiej ortografii pisze się rozdzielnie.
Podobnie jak inne zwroty z przyimkiem „po”: po cichu, po trochu, po drodze, po prostu – wszystkie te wyrażenia zapisuje się jako dwa oddzielne słowa. Nie istnieje żaden wyjątek dla zwrotu „po kolei”.
Słowo „pokolei” jako jedna całość nie występuje w żadnym słowniku języka polskiego i jest błędem ortograficznym.
Znaczenie i użycie zwrotu „po kolei”
Wyrażenie „po kolei” oznacza wykonywanie czynności w określonej kolejności, jedna za drugą, systematycznie. Używa się go w różnych kontekstach:
- Organizacja zadań – „Zrobimy te sprawy po kolei”
- Opisywanie wydarzeń – „Opowiedz mi wszystko po kolei”
- Instrukcje – „Wykonuj ćwiczenia po kolei”
- Porządkowanie – „Układaj książki po kolei według alfabetu”
Przykłady poprawnego użycia
W praktyce zwrot „po kolei” pojawia się w różnych odmianach, ale zawsze pisany rozdzielnie:
W mowie potocznej
„Spokojnie, wszystko po kolei” – typowe uspokajające wyrażenie używane, gdy ktoś chce zrobić kilka rzeczy naraz.
„Jeden po kolei, proszę” – prośba o zachowanie porządku, często słyszana w kolejkach czy podczas prezentacji.
W kontekście formalnym
„Punkty programu omówimy po kolei” – sformułowanie używane podczas spotkań, konferencji czy prezentacji.
„Dokumenty należy wypełnić po kolei, zgodnie z instrukcją” – typowe dla procedur biurowych i urzędowych.
Częste błędy i pułapki
Błędne pisanie „pokolei” wynika z kilku przyczyn. Pierwsza to fonetyczne podobieństwo – w szybkiej mowie słowa „po” i „kolei” zlewają się, co może sugerować, że to jedno słowo.
Druga przyczyna to analogia do innych słów. Niektórzy mylnie porównują ten zwrot do wyrażeń pisanych razem, jak „ponadto” czy „ponieważ”. To jednak błędne skojarzenie – tamte słowa mają inną strukturę gramatyczną.
Warto pamiętać zasadę: jeśli można wstawić inne słowo między „po” a „kolei” (np. „po pewnej kolei”), to znaczy, że pisze się rozdzielnie.
Synonimy i alternatywy
Gdy chcesz urozmaicić tekst, możesz zastąpić „po kolei” innymi wyrażeniami o podobnym znaczeniu:
- Kolejno – „Wykonywał zadania kolejno”
- Systematycznie – „Omawiał punkty systematycznie”
- Stopniowo – „Wprowadzał zmiany stopniowo”
- Krok po kroku – „Tłumaczył procedurę krok po kroku”
- Jeden za drugim – „Odpowiadali jeden za drugim”
Każdy z tych synonimów ma nieco inne zabarwienie znaczeniowe, ale w większości kontekstów można ich używać zamiennie z „po kolei”.
Sprawdzanie pisowni w praktyce
Gdy masz wątpliwości co do pisowni, zastosuj prostą metodę. Sprawdź, czy między „po” a „kolei” można wstawić przymiotnik lub inny określnik. Jeśli tak – pisze się rozdzielnie.
Przykłady testowe:
- „Po ustalonej wcześniej kolei” – brzmi naturalnie
- „Po alfabetycznej kolei” – ma sens
- „Po logicznej kolei” – również poprawne
Ta metoda działa, ponieważ potwierdza, że „po” to przyimek, a „kolei” to rzeczownik, który może mieć swoje określenia.
Zasady ogólne dla podobnych zwrotów
Pisownia „po kolei” wpisuje się w szerszą grupę zwrotów przyimkowych z „po”. Większość takich połączeń pisze się rozdzielnie:
- po trochu
- po cichu
- po drodze
- po prostu
- po części
- po prawdzie
Wyjątki są nieliczne i dotyczy głównie słów, które całkowicie zmieniły znaczenie, jak „ponadto” czy „pomimo”. W przypadku „po kolei” zachowano pierwotne znaczenie związane z kolejnością, dlatego pisownia rozdzielna pozostaje obowiązująca.
Nowoczesne programy do sprawdzania pisowni zazwyczaj podkreślą „pokolei” jako błąd, co stanowi dodatkową pomoc w unikaniu tej pomyłki.